๓.วงเครื่องสายผสม (ผสมเครื่องดนตรีชาติอื่น)

ตั้งแต่ในรัชกาลที่ ๖ มา เมื่อมีผู้นำขิมบ้าง ไวโอลินบ้าง ออร์แกน และเครื่องอื่นๆ บ้าง เข้าเล่นผสมวง จึงเรียกกันว่าเครื่องสายผสมขิม เครื่องสายผสมไวโอลิน เครื่องสายผสมออร์แกน และเมื่อผสมเครื่องดนตรีหลายอย่าง ก็เรียกกันกว้างๆว่า "วงเครื่องสายผสม"

วงเครื่องสายที่ใช้ในงานอวมงคล

๔ วงเครื่องสายปี่ชวา เครื่องสายปี่ชวาเกิดขึ้นในราวปลายรัชสมัยรัชกาลที่ ๔ เป็นวงดนตรีไทยที่เกิดจากการผสมเครื่องดนตรีของวงดนตรีไทย ๒ประเภทเข้าด้วยกัน คือ วงเครื่องสายและวงปี่ชวากลองแขก แล้วตัดเครื่องดนตรีที่เสียงซ้ำกันออก คือ ขลุ่ยเพียงออ และโทนรำมะนาในวงเครื่องสาย เครื่องประกอบจังหวะเหลือเพียงชุดเดียว ดังนั้นวงเครื่องสายปี่ชวาจึงประกอบด้วย ปี่ชวา ซอด้วง ซออู้ จะเข้ ขลุ่ยหลิบ กลองแขก และฉิ่ง เนื่องจากปี่ชวามีช่วงเสียงที่สูงไปกว่าเครื่องสาย เพลงที่บรรเลงด้วยวงเครื่องสายปี่ชวาจะมีระดับเสียงเฉพาะของตนเอง คือ สูงกว่าระดับเสียงเพลงของวงเครื่องสาย ๔ เสียง ดังนั้นซอด้วงจึงต้องขึ้นสายใหม่ให้เทียบได้กับเสียงของปี่ชวา เครื่องดนตรีอื่นๆ ก็ต้องเปลี่ยนระดับเสียงให้ขึ้นไปเท่ากับเสียงของปี่ชวานอกจากระดับเสียงที่เป็นเอกลักษณ์แล้ว เพลงที่บรรเลงด้วยวงเครื่องสายปี่ชวาก็เป็นเพลงเฉพาะของวงประเภทนี้เท่านั้น เช่นเพลงโหมโรงราโค ซึ่งตอนท้ายเพลงออกเพลงสระหม่า นอกจากนี้แต่ละเพลงมักมีจังหวะที่รวดเร็วตามลักษณะการบรรเลงของปี่ชวา นักดนตรีคนอื่นๆ ก็ต้องสามารถบรรเลงเครื่องดนตรีของตนได้อย่างรวดเร็วหรือในวงการดนตรีไทยเรียกว่า “ ไหว ” ปัจจุบันหานักดนตรีที่บรรเลงเพลงได้ในวงเครื่องสายปี่ชวายากเต็มที เนื่องจากสาเหตุสำคัญคือ ” ไม่ได้เพลงที่ใช้บรรเลง”